In landelijk Drenthe werken meer mensen in de vrijetijdssector dan in de agrarische sector 1. Er bestaan ook mengvormen -agritainment-, welke een alternatief bieden tegenover (nog) meer schaalvergroting. Op billboards, en via het web en tv wordt een zorgvuldig gecreëerd beeld van de regio gepresenteerd, dat appelleert aan de belevenissen die in de diverse natuurgebieden, productielandschappen, museumdorpen en themaparken kunnen worden opgedaan.
W.J.T Mitchell schrijft in het boek "Landscape and Power" dat een landschap zowel product als verpakking is, zowel gepresenteerde als gerepresenteerde ruimte, zowel echte plek als simulacrum. Hij stelt voor om het landschap te beschouwen als een proces waarbij sociale en subjectieve identiteiten worden gevormd. Met dit voorstel als uitgangspunt wilde ik middels onderzoek, artistiek experiment en spel de werkperiode invullen met andere visies op het recreatie-landschap. Het woord 'recreatie' betekent letterlijk 'herscheppen'.
De titel voor de presentatie ontleende ik aan het boek "The Laws of Imitation" van de de Franse socioloog Gabriel Tarde (1843-1094). Tarde stelde dat alle vernieuwing gebaseerd is op imitate. De vernieuwing ontstaat doordat aan gekopieerde informatie toevoegingen en aanpassingen worden gedaan, welke op hun beurt weer gekopieerd worden en zo voort. Tijdens de presentatie las de monotone computerstem van de Internet Archive voor uit Tarde's boek.
In de tentoonstelling waren verschillende vormen van imitatie te herkennen, waaronder representatie, simulatie, appropriation, registratie en spiegelen. De kunstenaars tonen zowel 'echte plekken als simulacra' en spelen met company regulations, copyright en gedragscodes.
In haar video "Real Snow White" lijkt Pilvi Takkala bijvoorbeeld dusdanig op het Disney personage, dat er met bewakingspersoneel van Disneyland een absurdistische conversatie ontstaat over echt en onecht. Constant Dullaart vestigt in zijn werk "Jennifer in Paradise", onze blik op de eerste gephotoshopte foto ooit. We zien Jennifer op een tropisch strand in elkaar opvolgende versies. Elke gedaantewisseling toont de foto met een ander photoshop filter.
"The others", van Semâ Bekirovic toont een in nature-cam stijl gefilmd picknickfeest voor dieren in een bos, dat doet denken aan sprookjes en fabels. Het maakt bewust van de manier waarop we niet-menselijke dieren observeren, en de media waarmee we dat doen. Verderop in de tentoonstelling was de fabel Why the parrot repeats the words of men te lezen, over waarom de papegaai, die aanvankelijk altijd de waarheid sprak, besloot de mens alleen nog na te praten. Daarnaast was een video van een liervogel te zien die perfect het geluid van een kettingzaag en omvallende boom nabootst. In de video "To Work" van Floor Meijers, zien we mannen in pakken lopend door grasland en bossages. Er lijkt sprake van een dress-code conflict, maar dit is enkel het gevolg van een selectief camera-standpunt. Buiten het gefilmde kader zou je het groen meteen herkennen als ondergeschikt deel van een business district. De video "Crystal Pillars" van Constant Dullaart, belicht vanuit een persoonlijke invalshoek de verstorende invloed van corporate social media op sociale identiteiten en netwerken. Voor de uitdagingen van de toekomst zijn juist hechte sociale structuren nodig, horen we hem zeggen, via de stem van een ander.
In het door Malcolm Kratz bedachte spel "Tenigma", een aanpassing van Tangram, lukt het alleen de figuren na te bootsen wanneer de spelers samenwerken. In de door mijzelf samengestelde "Bibliotheek" trof de bezoeker een verzameling boeken en knipsels gepresenteerd op kris kras liggende boomstammen. Het toonde het landschap als drager van ideeën, en fungeerde als plek om in te lezen. De materialen waren dusdanig gerangschikt dat verbanden worden uitgelicht tussen bijvoorbeeld een lokale ijsboerderij en ontwikkelingen die zich in wijdere context voltrekken. Ter herinnering aan waar de boeken terug te plaatsen waren kernwoorden in de stammen gekerfd.
Elk weekend was de fabriek toegankelijk voor publiek. Er konden rondleidingen en workshops worden gevolgd en er vond een lezing plaats in de "Bibliotheek" door criticus Saskia Monshouwer. Wildplukker Leah Groeneweg verzorgde op de dag van de opening een wandeling op zoek naar eetbare groen buiten de akkers. Met de gevonden buit werd aansluitend gezamenlijk een buffet voor alle gasten gecreëerd. Voor jongeren ontwikkelde filmmaker Pablo Núñez workshops, waarin aan de hand van het landschap-thema amateur films konden worden bekeken en gemaakt. Voor kinderen werden creatieve workshops "tijdreizen in het Drentse landschap" gegeven door Judith Omvlee.
Onder de voormalige fabriekspijp - nu telecommunicatiemast viel (ongevraagd) de eco-filosoof Timothy Morton te beluisteren, die betoogde dat een "boom die zich voordoet als lamp" een wezenlijk weinig originele aanvulling is op de Modernity-narrative, en dat dit een vervolg is op een circa tienduizend jaar oud agri-cultureel thema. Om mbt de ecologische crisis wel tot originele ideeën te komen dient volgens Morton het denken zelf her-uitgevonden te worden. Geen makkelijke opgave. Maar als we, zoals Tarde's "The Laws of Imitation" aangeeft, tijdens het kopiëren van oude ideeën toevoegingen en aanpassingen doen, denken we op een dag misschien wel helemaal anders.
Dit project kwam tot stand dankzij het Mondriaanfonds en Stichting KIK. Dank gaat naar de deelnemende kunstenaars en naar alle andere talenten voor hun bijdragen, steun en assistentie.
1. Feiten en Cijfers Vrijetijdseconomie Drenthe, printversie 2013 uitgegeven door de Provincie.